نیتروژن مایع چیست؟ (کاربرد نیتروژن مایع در مصارف گوناگون)

نیتروژن مایع (ازت مایع)

طی چند سال اخیر با پیشرفت علوم مربوط به سلول های بنیادی و سایر کاربردهای پزشکی، استفاده از نیتروژن مایع (LN2) یا ازت مایع به سرعت گسترش پیدا کرده است.هود شیمیایی  اما متاسفانه عدم آگاهی و آشنایی با استفاده از این ماده، تعداد حوادث جدی و جراحات زیادی را به همراه داشته است. این حوادث نه تنها در حین استفاده، بلکه در هنگام حمل و نقل و نگهداری نیز رخ داده است.

کاربرد نیتروژن مایع در پزشکی

در حوزه پزشکی برای انجام طیف گسترده ای از آزمایش ها، از LN2 یا نیتروژن مایع استفاده می شود که متداول ترین آنها شامل آزمایشگاه های شیمی و فیزیک، فناوری نانو، طراحی تراشه های رایانه ای و تحقیقات تولید و کرایوتوب می باشد.

در حال حاضر از نیتروژن مایع در حوزه بهداشت و درمان برای مراقبت های بهداشتی مربوط به پوست، معالجه سرطان پوست و همچنین تحقیقات سلول های بنیادی استفاده فراوانی می شود.

ویژگی های ازت مایع

نیتروژن مایع یا ازت مایع که حالت مایع گاز نیتروژن خالص می باشد یکی از پرکاربردترین مایعات کرایوژنیک (مایعاتی که نقطه جوش کمتر ۱۵۰- درجه سانتی گراد یا ۲۳۸- درجه فارنهایت دارند) است که همواره به عنوان یک گازمایع باید در درجه حرارت بسیار کم نگهداری شود.

خطرات نیتروژن مایع

از آنجایی که ازت مایع، در دمای ۱۹۶- درجه سانتیگراد (۳۲۰- درجه فارنهایت) به جوش می آید، می تواند در هنگام کار خطرات بسیاری از جمله سوختگی شدید و به دلیل انجماد فوری، صدمات جدی تری را ایجاد نماید.

ازت مایع علاوه بر ایجاد خطرات فیزیولوژیکی فوق، خطرات جسمی بسیاری را نیز به همراه دارد.

به همین جهت لازم است تا مصرف کنندگان خطرات ناشی از استفاده این ماده را بشناسند و با رعایت نکات ایمنی، ضمن کنترل شرایط، با خیال راحت از این مواد شیمیایی آزمایشگاهی استفاده نمایند، چرا که کوچکترین اشتباه، می تواند به آسیبی جدی و حتی مرگ منجر شود که از خطرات استفاده از نیتروژن مایع می توان به موارد زیر اشاره کرد:

– خطر فیزیولوژیکی

همانطور که در بالا نیز گفته شد، صدمات ناشی از استفاده نیتروژن مایع شامل خطرات فیزیولوژیکی و جسمی می شود که این خطرات خود به دو دسته اصلی تقسیم می شود:

• خطراتی که در اثر تماس مستقیم با ازت مایع باعث آسیب دیدن بافت می شود.
• خطراتی که می تواند باعث آسپیراسیون شود.

– تماس مستقیم

باید توجه داشت که در هنگام استفاده از ازت مایع، این ماده می تواند با نشت تصادفی یا تماس با کرایوژن (خنک کننده) بسیار سرد، خیلی سریع بافت را منجمد کند و آن را از بین ببرد. به همین دلیل باید در هنگام استفاده از ازت مایع از تماس مستقیم با آن جلوگیری نمایید.

– آسپیراسیون

با توجه به خصوصیات LN2، از دیگر خطرات ناشی از استفاده این ماده می توان به جابجایی اکسیژن و احتمال آسپیراسیون (اختلالی است که در صورت استنشاق ماده ای خارجی در داخل ریه و نای روی می دهد.) اشاره کرد، چرا که مقدار بسیار کمی از این مایع می تواند به حجم بسیار زیادی از گاز تبدیل شود.

ضمنا عدم تشخیص این گاز به دلیل خاصیت بی بو و بی رنگ، می تواند وضعیت را بسیار دشوار کند.

کنترل و پیشگیری

هر شخصی که از ازت مایع و دیگر مایعات کرایوژنیک استفاده می کند، باید ضمن شناخت از ویژگی های هر ماده، از روش های ایمن سازی نیز اطلاعات کافی داشته باشد. این روش ها شامل:

https://hakimazma.com/%d8%af%d8%b3%d8%aa%da%af%d8%a7%d9%87/%d8%a2%d9%88%d9%86/

• شناخت خواص فیزیکی LN2 به عنوان یک مایع، جامد یا یک گاز
• شناخت مواد سازگار با LN2 (سازگار با دما و فشار)
• شناخت لوازم آزمایشگاهی ایمنی و حفاظتی مورد نیاز و آشنایی با نحوه استفاده از آنها
• شناخت تجهیزات مورد استفاده از جمله وسایل ایمنی
• آموزش اقدامات اضطراری از جمله کمک های اولیه و درمان

البته باید توجه شود که درک درست از این موضوع، می تواند از طریق آموزش مناسب صورت بگیرد.