زولتنایت یا دیاسپور و هرآنچه باید درباره آن بدانید

سنگهایی که دارای قابلیت تغییر رنگ زیر نورهای مختلف هستند بسیار کمیاب و گرانبها هستند. خواص سنگ لاجورد در سال 2006 خبری مبنی بر جواهری با قابلیت تغییر رنگ به نام زولتنایت (Zultanite) استخراج شده از معدنی در ترکیه مورد توجه قرار گرفت. بررسی ها نشان داد که این یک گوهر جدید نیست. اگرچه این ذخایر در کوه‌پایه های آناتولی ترکیه به تازگی یافت شده بودند ولی این سنگ درواقع در اوایل قرن 19 میلادی تحت نام دَیاسپور (Diaspore) شناخته شده بوده است. اولین توضیح علمی برای دیاسپور در سال 1801 میلادی و یافتن آن در کوه های اورال روسیه بود که نام آن از ریشه یونانی با معنی “ترق و تروق (آهک) هنگام حرارت دهی” گرفته شده است.

نام زولتانایت از کجا آمده است؟

هنگامی که مورات آکگون (Murat Akgun)، جواهر‌‌ فروش ترکی، در سال 2005 معدن دیاسپور در کوه‌های ایلبیرا (Ilbira) در موغله، شهری در جنوب غربی ترکیه را از از بانک ETI خرید، توانست مجوز بهره‌برداری آن را کسب کند. وی پس از یافتن کمپانی Milenyum Mining جهت استخراج از معدن، برند و نام تجاری زولتنایت (برخی منابع از Sultanite یاد کرده اند) را ارائه کرد تا یادآور سلطان های امپراتوری عثمانی باشد. با وجود دو شریک متفاوت در گذشته، مورات آکگون در حالی که صاحب اصلی این معدن بود نام تجاری زولتنایت Zultanite را از دست داد. سپس به دلیلی برخی پیامدهای اقتصادی، سنگهای قیمتی این معدن را تحت نام سزاریت ®CSARITE ارائه کرد. وی در سال 2016 استخراج از این معدن را متوقف کرد و هم اکنون به دنبال یک شریک جهت بازگشایی معدن است.

جدول مشخصات زولتنایت
دیاسپور از نظر شیمیایی دارای فرمول (AlO(OH یا هیدروکسید اکسید آلومینوم و دارای سیستم بلوری ارتورمبیک است. زولتنایت در ذخایر دگرگیسی بوکسیت (bauxite) یافت می‌شود. دیاسپور دارای سختی 6.5 تا 7 است. این سنگ دارای ضریب شکست بالای 1.702-1.750 است که بین تانزانایت و اسپینل قرار میگیرد. شکل بلوری دیاسپور به طور کلی ارتورمبیک است که بلورهای منشوری آن دارای سطح مقطع مربع یا مستطیل و دو وجه موازی هستند. گاهی در این سطح های بلور نرم و گاهی خطوط شیاردار میتوان مشاهده نمود. بلورهای دیاسپور با رشد کامل شکل کریستالی کمیاب هستند.
در بررسی آنالیزهای اپتیکی دیاسپور معمولا شفاف و خالص بنظر میرسند. این درحالی است که آنالیزهای شیمیایی و بخصوص آنالیز Xray به همراه اسکن زوم میکروسکوپ الکترونی میانباره‌های پلی‌کریستالین شامل بوهمیت، ژیپسیت، Donbassite، کراندوم، هماتیت، Ferroalluaudite، ایلمنیت، گوتیت، کلریتوئید، مسکوویت، مارگاریت، کلسیت و کوارتز را نمایان میکند.

https://chaav.ir/about-us


در دیاسپور یا زولتنایت تغییر رنگ در روز روشن به صورت بی رنگ تا تیره سبز (عموما کیوی رنگ) تا سایه های سبز مایل به زرد، کهربایی کمرنگ و یا قهوه ای (به دلیل گوتیت) تغییر میکند. بررسی های EDS/SEM و X-ray فلورسانس قطعاتی از معادن دیاسپور ترکیه نشان داده است که جایگزینی عناصر جزئی 1-1.5 درصد وزنی Fe2O3 و .057 درصد وزنی کرومیوم Cr2O3 علت سبز مایل به زرد تا مایل به سبز در نور روز و تغییر رنگ آن میباشد. دیاسپور در زیر نور لامپ رشته ای کم وات به صورت رنگ شامپاینی یا قرمز – رز تا نارنجی – قرمز می باشد. در نور لامپ رشته ای هرچه طول موج به سمت بزرگتر (دمای رنگ پایینتر) رود، غلظت رنگها نیز بیشتر میشوند. در نور نه چندان قوی مانند نور شمع، صورتی مایل به ارغوانی تغییر میکند.  تغییر رنگ در نگین هایی با وزن بیشتر معمولا بالای 5 قیراط، واضح تر و مشخص تر میباشد. فقط مقادیر اندکی از زوتنایت‌های ذخایر ترکیه دارای کیفیت بالای جواهری و شفافیت بالا هستند که آنها را به صورت تراش فست میتراشند تا گستره رنگهای آنها بهتر نمایان شود.