اتوکلاو

کی از مهمترین وسایل و تجهیزات آزمایشگاهی است که برای استریل کردن اشیاء مختلف از طریق حرارت بخار آب تحت فشار استفاده می‌شود.سکوبندی ازمایشگاهی استریل کردن به معنای نابود کردن تمامی میکروب‌ها و حیوانات کوچک دیگر از روی اشیاء مورد استفاده است، به وسیله اتوکلاو می‌توان وسایل پزشکی را استریل کرد.

از این دستگاه در بخش‌های مختلف پزشکی استفاده می‌شود، به‌ویژه برای استریل کردن وسایل پزشکی، عملیات جراحی و ابزارهای که برای تماس با بدن و بدن انسان بکار می روند، جهت حفظ بهداشت و جلوگیری از انتقال عفونت‌ها بسیار حائز اهمیت است.

در بیان کلی ظاهر اتوکلاو به‌صورت یک استوانه است و در ابعاد صنعتی می‌تواند به طول 15 متر نیز برسد. اتوکلاو یکی از بهترین وسایل برای استریل‌سازی اشیاء و وسایل مورد استفاده در پزشکی، آزمایشگاه‌ها و صنایع مختلف می‌باشد.

تعریف تجهیزات آزمایشگاهی اتوکلاو
 

تجهیزات آزمایشگاهی اتوکلاو یا استریلایزر یک دستگاه مهم است که برای از بین بردن باکتری‌ها، ویروس‌ها، قارچ‌ها و دیگر میکروارگانیسم‌ها استفاده می‌شود. همانطور که بیان شد، این دستگاه از طریق بخار آب و همچنین بر اثر فشار و در دمای بالا، تمامی مواد و حتی وسایل را می تواند ضدعفونی نماید. عمده‌ترین کاربرد اتوکلاوها در صنایع پزشکی، آزمایشگاهی، غذایی و دارویی جهت استریل کردن وسایل و تجهیزات مختلف است.
با توجه به اینه این دستگاه دارای محفظه بسته و دمای بالای 100 درجه سانتی گراد است، با بخار آب عمل می کند. در واقعاز این طریق، اتوکلاوها قادر به کشتن باکتری‌ها هستند، اما در کلیت اهداف آن‌ها استریل‌سازی وضعیتی است تا میکروارگانیسم‌ها از بین بروند.
 به‌عنوان مثال، برای استریل کردن مواد پلاستیکی حساس از این دستگاه استفاده می‌شود. اما تجهیزات آزمایشگاهی اتوکلاو، برای مواد یا محصولاتی که در دماهای بالاتر خراب می‌شوند، مناسب نیست؛ زیرا حرارت بالا ممکن است خواص و طعم این مواد را تغییر دهد. البته، برای حفظ کارایی این دستگاه، نیاز به مراقبت و بازرسی منظم خواهد بود و کنترل مداوم ضروری است.

به‌طور کلی، تجهیزات آزمایشگاهی اتوکلاو،  یک ابزار قدرتمند برای استریل‌سازی و بهداشت است که در بسیاری از صنایع و بخصوص در حوزه‌های بهداشتی بسیار حیاتی است. اتوکلاوها به‌خصوص در فرآیندهای صنعتی با دما و فشار بالا مورد استفاده قرار می‌گیرند.

کاربرد تجهیزات آزمایشگاهی اتوکلاو

تجهیزات آزمایشگاهی اتوکلاو یکی از مهمترین وسایلی است که در صنایع مختلف برای استریل‌سازی وسایل و تجهیزات مورد استفاده قرار می‌گیرد. این دستگاه قابلیت از بین بردن باکتری‌ها، ویروس‌ها، قارچ‌ها و میکروارگانیسم‌های دیگر را با استفاده از حرارت بخار آب تحت فشار دارد.

•    در صنایع پزشکی، تجهیزات آزمایشگاهی اتوکلاو به‌طور گسترده برای استریل کردن وسایل پزشکی از جمله سوزن‌ها، ابزارهای جراحی، لوازم تزریق ، ماسک‌ها و پوشاک استفاده می‌شود. 
•    در صنایع دارویی، غذایی و آزمایشگاهی نیز از این دستگاه برای استریل‌سازی وسایل و تجهیزات استفاده می‌شود.

•    اتوکلاوها علاوه بر صنایع فوق، در استریل‌سازی بذرها و محیط‌های کشت باکتری‌ در آزمایشگاه‌ها، استریل کردن لوازم آرایشی و بهداشتی، وسایل شیمیایی، قطعات الکترونیکی و تجهیزات پزشکی نیز کاربرد دارند. 

•    این دستگاه به دلیل قابلیت استفاده در شرایط مختلف و مهمتر از همه، توانایی ایجاد استریلیته مطمئن و قطعی، در بسیاری از صنایع و بخش‌های مختلف مورد توجه و استفاده قرار می‌گیرد.

بنابراین، تجهیزات آزمایشگاهی اتوکلاو یکی از ابزارهای حیاتی و ضروری در تضمین بهداشت و کاهش انتقال عفونت‌ها است که در بسیاری از صنایع مورد استفاده قرار می گیرد.

بررسی مشخصات فنی برخی از اتوکلاوهای آزمایشگاهی

•    اتوکلاو آزمایشگاهی با ظرفیت‌های 10، 25، 50، 75 و 100 لیتری تولید می‌شود.
•    تمامی اجزای آن از جنس استیل ساخته شده است؛ از جمله درب، طوقه، مخزن و کاور دستگاه. 
•    این دستگاه با استفاده از برد دیجیتال با تکنولوژی P.W.M (Pulse Width Modulation) عمل می‌کند که باعث مصرف بهینه انرژی و راندمان بالا می‌شود.
•    همچنین دارای سیستم کنترل پسماند دمای المنت است.
•    با مجهز شدن به سیستم کنترل سطح آب الکترونیکی، دستگاه به‌صورت خودکار در صورت کمبود آب، المنت‌ها را قطع می‌کند تا از آسیب به دستگاه جلوگیری شود.

•    تجهیزات آزمایشگاهی اتوکلاو معمولا دارای شیر اطمینان با گواهی CE و گواهی صلاحیت عملکرد از کشور ایتالیا است.
•    گیره‌های نگهدارنده درب نیز به‌صورت نشکن و ضدباکتریال طراحی شده‌اند.
با توجه به این ویژگی‌ها و مشخصات فنی  در تجهیزات آزمایشگاهی اتوکلاو، آن را به یک دستگاه مطمئن و قابل اعتماد برای استریل‌سازی وسایل آزمایشگاهی تبدیل می کند.

انواع اتوکلاو و دسته بندی آنها

اتوکلاوها بر اساس جنبه‌های مختلفی می‌توانند دسته‌بندی شوند که برخی از آن‌ها به شرح زیر هستند:

1. دسته‌بندی بر اساس عملکرد:
- اتوکلاوهای عمودی: این نوع اتوکلاوها با باز کردن درب بالایی خود بارگیری می‌شوند و برای استریل کردن مواد کم حجم، مناسب است و برای فضاهای کوچک مانند آزمایشگاه‌ها و کلینیک‌های کوچک استفاده می‌شوند.
- اتوکلاوهای افقی: این اتوکلاوها با دسترسی از جلو بارگیری می‌شوند و دارای ظرفیت بیشتری هستند. برای کاربردهایی که نیاز به استریل کردن مواد بیشتری دارند، مناسب هستند و فضای بیشتری در اختیار دارند.

2. دسته‌بندی بر اساس کلاس:
- اتوکلاوهای کلاس N: این نوع اتوکلاوها از بخار معمولی استفاده می‌کنند و مناسب برای استریل‌سازی ابزارهای پزشکی ساده و کم حجم هستند.
- اتوکلاوهای کلاس S: این اتوکلاوها از بخار متراکم استفاده می‌کنند و می‌توانند بخار را تا 3 بار دفع کنند، بنابراین برای استریل‌سازی ابزارهای کیسه‌ای و بارهای متخلخل مناسب هستند.
- اتوکلاوهای کلاس B: این اتوکلاوها از پمپ خلاء برای حذف هوا از محفظه استفاده می‌کنند و می‌توانند بیشتر مواد را استریل کنند. این مدل از تجهیزات آزمایشگاهی اتوکلاو، بهترین انتخاب برای انواع امکانات پزشکی مختلف است.

3. دسته‌بندی بر اساس اندازه (ظرفیت):
- اتوکلاوهای بزرگ: با ظرفیت بین 110 تا 880 لیتر که بهترین گزینه برای بیمارستان‌ها و مراکز پزشکی بزرگ است.
- اتوکلاوهای متوسط: با ظرفیت 75 تا 200 لیتر که برای کلینیک‌ها و مراکز دندانپزشکی مناسب هستند.
- اتوکلاوهای کوچک: با ظرفیت حدود 25 لیتر که به‌عنوان دستگاه‌های رومیزی برای فضاهای محدود و استفاده‌های کم‌حجم مناسب هستند.

دسته‌بندی‌های بیان شده در این مطلب، می‌تواند به شناخت بهتر از انواع اتوکلاوها کمک کند و هر کدام بر اساس نیازها و کاربردهای مختلف مورد استفاده قرار بگیرند. برای کسب اطلاعات بیشتر با پشتیبانی شرکت آرکاراد تجارت، در تماس باشید.

نحوه ی راه اندازی تجهیزات آزمایشگاهی اتوکلاو

نحوه استفاده از تجهیزات آزمایشگاهی  اتوکلاو (Autoclave Device) به شرح زیر است:

1. اتصال به برق شهری:
  - دستگاه اتوکلاو با برق 220 ولت و فرکانس 50 هرتز کار می‌کند.
  - برای اتصال به برق شهری، سیم‌کشی باید از سیم الکتریکی با قطر 2 میلی‌متر باشد.
  - توصیه می‌شود تا نوسانات برق در محدوده 180 تا 220 ولت باشد؛ در غیر اینصورت نیاز به ترانسفورماتور مناسب است.

2. آبگیری اتوکلاو:
  - درب دستگاه را باز کنید و سینی را بیرون بکشید.
  - تا قسمت ماکزیمم، آب بریزید.
  - وسایل را در اتوکلاو قرار داده و درب را ببندید.
  - اگر دستگاه به اندازه کافی آب نداشته باشد، ارور water بروی صفحه نمایشگر نمایان می‌شود و باید مقدار آب را تکمیل کنید.

3. تنظیم زمان استریل:
  - کلید ON را بزنید تا دستگاه به حالت روشن آماده شود.
  - زمان استریل را تنظیم کنید و کلید SET را فشار دهید.
  - با کلیدهای UP و DOWN مدت زمان مورد نظر را تنظیم کنید.
  - کلید SET را 3 بار فشار دهید تا دما نمایش داده شود و دستگاه آماده به کار شود.
  - المنت دستگاه روشن می‌شود و با رسیدن دما به 121.5 درجه سانتی‌گراد، چراغهای HEATER و WATER روشن می‌شوند.

4. نمایش زمان استریل:
  - برای مشاهده مدت زمان باقی‌مانده از استریل، کلید TIME/DOOR را فشار دهید.
  - پس از 15 ثانیه، صفحه نمایشگر به حالت اولیه بازمی‌گردد و دما نمایش داده می‌شود.

5. پایان استریل:
  - زمان پایان استریل ، گرمکن خاموش می‌شود و عبارت "End of Sterile" روی نمایشگر نمایش داده می‌شود.
  - برای خاموش شدن دستگاه، دکمه POWER را فشار دهید.
  - برای اینکه درجه بخار به صفر برسد باید دریچه بخار را بعد از پایان کار باز نمایید.
  - در نهایت، درب اتوکلاو را باز کنید و وسایل استریل شده را خارج کنید.
قابل ذکر است که در برخی از تجهیزات آزمایشگاهی اتوکلاو، مراحل آماده سازی برای شروع کار مقداری متفاوت می باشد.

نکات مهم در بکارگیری تجهیزات آزمایشگاهی اتوکلاو

مواردی که باید در هنگام کار با دستگاه اتوکلاو (Autoclave Device) رعایت کرد به شرح زیر است:
•    پس از پایان استریل، مواد را تا زمانی که کاملاً خشک نشده‌اند، از دستگاه خارج نکنید.
•    اطمینان حاصل کنید که دستگاه به اندازه کافی آبگیری شده است.
•    بیشتر از سه چهارم ظرفیت دستگاه را پر نکنید.
•    مواد نوک تیز را در داخل کیسه‌های مخصوص زباله‌های نوک تیز قرار دهید.
•    ظروف شیشه‌ای را به‌صورت آزاد قرار دهید، تا بخار آب به‌راحتی در آن‌ها جریان داشته باشد.
•    بخار توانایی نفوذ در چربی‌ها را ندارد، بنابراین مواد چرب را به روش دیگری استریل کنید.
•    اگر دستگاه رسوب داشته باشد، از آب مقطر استفاده کنید.
•    دستگاه اتوکلاو را در داخل آزمایشگاه نگهداری کنید.
•    دما و زمان مشخصی برای هر نوع ماده استفاده شده در دستورالعمل‌ها را رعایت کنید.
•    حداقل زمان لازم برای تجهیزات آزمایشگاهی جهت استریل کردن 30-45 دقیقه است، اما برای مواد عفونی خطرناک‌تر، مانند محیط کشت تلقیح و نمونه‌های عفونی، 1 ساعت نیاز است.

•    پس از پایان استریل، قبل از باز کردن درب اتوکلاو، صبر کنید تا حرارت و فشار به حالت عادی برگردد و دریچه خروج بخار را باز کنید.

تأکید می‌شود که برای ایمنی و کارکرد بهتر دستگاه اتوکلاو، رعایت نکات فوق الذکر بسیار مهم و ضروری است.